Konu özetle – Motosiklet Nasıl Yönlendirilir?- sorusuna cevap aramaktır.
Kimileri motoru o tarafa doğru yatırırım der, diğerleri kontra basmaktan bahseder. Ama ortak yanları herkesin diğerinin tarifini ret etmesi hatta onun usulünün varlığını yok saymaya çalışmasıdır.
Bir motor dönemeci nasıl döner?
Tanımlar:
El Kontrası Tanımı: Sola dönmek için sol elciği ileri itiniz ve sağa dönmek içinde sağ elciği ileri itiniz.
Beden Kontrası Tanımı: Motoru bedeninizin tüm diğer kısımları ile dönüş yönünde yatırmak. Sağa dönüşte sağa yat, sağ pedala ağırlık ver ve sol dizle tanka bastır.
Dönmesi için aşağıya doğru yatırılan motorun ağırlığının dönüşün tersine doğru çalışan merkezkaç kuvveti ile dengelenmesinin sağlanması gerekir. Bu eşitlik sağlanmadan dönüş yapılamaz. Hiç merkezkaç kuvvetinin olmadığı, durmakta olan bir motoru yatırırdınız mı? Belli bir açıdan sonra motor o yana devrilir. Hareket halindeki bir motoru yatırmadan döndürmeye çalışırsanız da yerçekimini yanınıza alamadığınızdan motor dönmeden öylesine gidecektir. Neden ATV ler dönerken bir taraftaki(dönüş içi) tekerleri havalanır?
Şimdi birde motorun yatış açısının değiştirilmesi meselesi vardır. Dik konumdan bir tarafa yatırmak dışında motoru bir taraftan alıp diğer tarafına yatırmak gibi. Bu el kontrası ile de olur beden kontrası ile de. Dengeleyen merkezkaç kuvveti motorun sürati ve dönemecin açısı ile doğru orantılıdır ve bu teknikleri doğal olarak takip eder.
Bir profesyonel yarışlarda el kontrasını öyle sert basar ki ön teker yanal kayma yapar.
Bisiklet kullanırken belki de siz farkında olmadan bunları defalarca yaptınız. Burada açısal ivmelenme dediğimiz olayın açıklanmasında fayda var. Bir bisiklet jantının orta aksından geçireceğiniz bir milin iki ucundan tutarak bir arkadaşınızın jantı üstten ileri çekmek suretiyle jantın sizden uzaklaşacak şekilde döndürmesini sağlayınız. Jantı sıkıca tutuşunuzu gevşetmeden keskin bir şekilde sola çeviriniz. Jant kollarınızı bükecek ve üstü sağa ve alt kısmı sola kaçmak isteyecektir. Bu jant motora bağlı olsaydı motor sağa doğru yatmaya zorlanacaktı. Şayet bu jant bisiklete takılı olsaydı bu durumda bisiklet sağa yönlenecekti. Bunu değişik hız ve güçlerde deneyiniz. Sonuçta göreceksiniz ki jantın dönüş hızı arttıkça yönlendirilmesi zorlaşmaktadır. Burada kontra basma hızı belirleyici olmakta ve kontrayı basma mesafeniz o kadar önemli olmamaktadır.
Tekeri Çeviren Sonuç İvmesi(Tork)= Dönen Tekerin Atıl Kütle İvmesi x Tekerin Hızı x Dönüşün Açısal Hızı
Tekerin atıl kütle ivmesi tekerin çapı ile doğru orantıda değişir. Belli süratlerin üzerinde sola dönmek için gidonu sola çevirirseniz motor merkezkaç kuvvetinin etkisiyle sağa yatarak takla atacaktır.
El kontrasını bastığınızda ön teker geçici olarak motorun altından kaçar ve şekilde verilen izi takip eder. A noktasında gidon sola çevrilerek sağa dönüş sağlanır. Motor sağa yatarak B noktasından itibaren sağa dönmeye başlamadan önce sola kaçar.Beden kontrasında da kontrayı basmadan ivmelenmenin büyütülmesi gerekir ki buda bedenin önce geçici bir an ters tarafa yatırılarak sonradan kuvvet alınarak darbenin akıcı bir tarzda yapılabilmesini sağlamaktır.
İvme = Kütlenin Hacmi x Hız dır.
Bir el arabasına çıkın. İvme sıfırdır. Çünkü hareket yok. Sonra el arabasından bir tarafa doğru atlarken arabanında kuvvetle öbür yana savrulacağını göreceksiniz. Ama el arabasının ağırlığı sizin ağırlığınızdan az olduğu için siz zıt yöne doğru az bir mesafe alırsınız. El arabasından daha ağır vasıtalarla bunu yapmağa çalışırsanız göreceksiniz ki sıçrama hızınız artacaktır. Aracın hareket hızı ise azalacaktır. Burada beden kontrası ile anlatmak istediğimiz kısaca şudur; eğer hareket etmeden sadece dönüş tarafındaki pedala ağırlığınızı verirseniz bunun dönüş üzerinde çok az bir etkisi olur. Tam etki bedenin ters tarafa bir kontrollü salvo hareketi ile salınımıylabeden ağırlığınızın artırılarak motorun ağırlığına yakın ağırlıklara çıkarıldıktan sonra dönüş yönüne yatırılarak gerekli ivmeyi vermeye çalışmaktır.
Bir tren vagonunu iten bir insan vagonu yerinden oynatamaz ama yeterince hızlı basarsa kendisi geri seker. Ama bir tahterevalli de bedeninizi fazla oynatmadan tahterevallinin taraflarına ayaklarınız vasıtasıyla ağırlık aktararak onu hareket ettirebilirsiniz. Çünkü ağılığı sizden çok daha azdır. Bunun gibi beden kontrasında yeterince kütle x hız sağlanmakla motorun dönüşünde etkili olunur. Yüksek hızlarda ki ani dönüşlerde bu teknikler gereklidir.35 mil saat hızda motorda giderken kalçanızı seleden hafifçe kaldırın ve üst bedeninizi sağa yatırın. Motor sağa yatacak ve sağa doğru dönmeye başlayacaktır. Tersini yaparsanız motor ters istikametine yönelecektir.
Şimdi hafifçe motorunuzun sağına sarkın ve sol dizinizle tanka bastırırken sağ ayağınızla da sağ pedala bastırınız. Motor sağa dönecektir. Ama eğer yeterince güç uygulayamamışsanız motor düz gidecektir ve siz sarktığınızla kalacaksınız. Çok hızlı yön değiştirmeniz gereken dönemeçlerde bu durumun sizi nasıl etkileyeceğini iyi düşünün. Bedeni hızlı bir atılımla da sarkıtıp motoru sonra kendinize çekebileceğiniz gibi motoru hızla yatırıp bedeninizi sonra hizaya çekme de yapabilirsiniz. Burada size beden hareketlerinizle motorunuzun hareketlerinin birbiri ile uyumlu olarak hareket etmesi şartının gerçekleşmesini sağlayacak olan yüksek beden kondisyonunuzdur.
Şimdi tekrar soralım. Beden kontrası mı el kontrası mı?...
İkisiyle de motosiklete yön verilebilir. El kontrası işin %90 nı nı yapar ama diğerinin %10 nu bazı durumlarda olmazsa olmazı verir. Tabi sizin beden yapınızda yol durumu kadar olayı etkileyen bir değişkendir. Döndürmek büyük oranda el kontrasıdır ama lastiğin virajda yol tutumunu sağlayan alt bedeninizden motora aktardığınız ağırlıkladır. Bilhassa viraj çıkışlarında pedallara verilen ağırlık bunun %90 nı nı sağlar. Bacak ve kalça kasları kuvvetli bir sürücü elbette doğal olarak kol ve sırt kasları daha gelişmiş bir sürücüden daha fazla alt bedenini ile sürecektir. Tüm işi ellere verirseniz ellerin gaz ve diğer kumandalarla birlikte sizi motorun üzerinde tutabilme fonksiyonu nasıl gerçekleşebilir?
Yüzde yüz bir tarafın terk edilmesi söz konusu bile değildir. Yani dönüş tüm bedenle yapılır. Olay bir bütündür.
Yararlanılan Kaynak: David L. Hough(Motosiklet Ustalığı Kitabı)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder