PERFORMANS MOTORLARDA ARA GAZI

Vites Küçültürken Ara Gazı


Bugünün spor motosikletleri slipper debriyaja sahipse de bazı durumlarda vites küçültmenin yumuşak bir geçişle olması hala viraj girişlerinde uygun teknikle olur. Burada anahtar işlem motor devrinin motorun gidiş süratine uygun hale getirilmesi yani senkronize edilmesidir. Bu basit bir iş gibi gözükebilir ama ancak talimle doğru yapılabilir bir seviyeye ulaşılabilir.

Senkronize olmayan bir vites küçültmede arka savrulur, yılankavi hareketler yapar. Debriyajı bırakmanızla birlikte yavaş dönen motor arka lastiğin hızını hızla yavaşlatır. Sekme ve /veya savrulmalar oluşur. Burada yapılması gereken iş ara gazının verilmesidir. Böylece motor devri yükselir ve debriyajı bıraktığınızda devir vites ve tekerleklerin hızına uygun hızda olur. Örneğin 70 km hızla seyrediyorsunuz ve motor devride dakikada 5000, vitesi küçültmek devri 6500-7000 gibi bir devire yükseltecektir. Ara gazı vermezseniz gazı kapattığınızda rölanti süratine düşen motor devri seyir süratine göre çok aşağıda olacağı için motor sarsılacak belki arka teker kilitlenerek kayacak yada savrulacaktır. Bu sebeple motor devri ara gazı ile yükseltilmeden debriyaj bırakılmamalıdır. Talimlerle bu konuda kendinizi geliştirebilirsiniz ve seri bir şekilde vites küçültme esnasında ara gazı verebilirsiniz. Debriyajı çekin ara gazını ani bir bilek hareketi ile verin vitesi küçültün ve debriyajı düzgün bir şekilde bırakın.


Eğer dört parmakla ön fren kolunu sıkıyorsanız ara gazı vermeniz pratik olarak imkansızdır. Bu sebeple iki parmakla fren yapmaya kendinizi alıştırın. Elin bu şekilde kullanımı zaman alır. Talimlerle aylar içinde alışır. İki parmak kapalıyken diğer iki parmağın açık şekilde eş zamanlı farklı işler yapması talimlerle olabilecek bir alışkanlıktır. Bu talimleri önce motorunuz duruyorken yapınız sonra çalışırken yapma talimlerine geçiniz. Ayrıca sıkışık trafikteki dur kalk sürüşlerde iki parmağınızın devamlı ön fren kolu üzerinde durması daha hızlı reaksiyon demektir. Herhangi bir kaza esnasında kapalı olan iki parmağın fren kolunun sıkışması ile zarar göreceğini öne sürerek frenin dört parmakla sıkılmasını ön gören ekollerde vardır. Ben iki yada tek parmağı tercih ediyorum neticede motoru bir düşme anında kasılmayıp zamanında bırakmasını da bilmek gerek. Bu bırakmada başta eller gelir. Sonra bedenen motordan açılır ki darbe sizi havada dönüp motorun önüne düşürmesin. Motor daima önünüzde kalsın.. Ayrıca performans motorlarda yarım boy elciklerde kullanılmaktadır. Tercih sizin.

Birçok spor motorda gaz aralığı çok kısadır ve motor devrini seyir süratine uydurmak için gaz kolunu fazla çevirmeğe gerek yoktur. Vites küçültmeyi yumuşak bir geçişle yaptıktan sonra frenleri devreye sokun. Vites küçültürken frenleri hafifçe sıkın. Pistlerde yapılan yüksek devir ve sert frenlemedir. Caddelerde ise bu daha evcilleştirilmiş tarzda olmalı ve bunu yapabilmek içinde yeterince talimle ustalaşmış olunmalıdır. Talimlere düz bir yolda ve orta devirlerde başlayın. Temel olarak vitesi küçültün ve debriyajı bırakırken ara gazı ile motor devrini uygun seviyeye yükseltin. Boş bir yol olsun.

Slipper debriyajı olan motorlarda ara gazı vermeyip debriyajı daha yavaş bırakmak da mümkündür. Bu frenlemeye de yardımcı olarak kullanılmaktadır. Bilhassa son vites küçültmede bu teknik faydalıdır. Ön freni daha erken bırakmanızı sağlar. Önün üzerinden kritik bir noktada yük almış olursunuz. Fakat bu teknik pistlerde uygundur ve ara gazına göre çok daha fazla konsantrasyon ister. Şasenin nasıl etkilendiğini deneyip görmüş olmanız gerekmektedir. Bunun için ara gazı kullanmadan yapılan bu işlemi düz bir boş yolda talim yaparak deneyin. Uç durumlarda yarışçılar debriyajı arkayı dışa atmak için sert frenleme esnasında kullanırlar, bu motoru dönüş yayına erken oturtmak içindir.


Kapanan dönüşlerde son vites küçültmenizi, girişteki süratiniz kapanan çıkışa göre fazla ise iz frenlemesi olarak kullanabilirsiniz. Sürücüler genellikle çıkışı girişte vites küçültme yapmamak için feda ederler. Vitesi çıkışa göre çok yüksek bırakırlar. Ama yeterince usta iseniz frenleme sırasında şaseyi rahatsız etmezsiniz ve iz frenlemesi esnasında vites küçültme yapabilirsiniz. Dönüşe yatmış vaziyette vites küçültmek kapanan dönüşlerde tek seçim gibi gözükse de bu durumdan kaçınmak elinizdedir. Hala dik konumdayken ve fren yapıyorken son küçültmenizi yapın. Bu noktada debriyajı tamamen bırakmak durumundaysanız motor hızı kırmızı hattı bulacaktır. Burada hile ara gazıdır. Ara gazı motor devrini daha sonra sizin virajda ihtiyacınız olan seviyeye çıkarmalıdır, sonra debriyajı düzgünce ve kademeli bırakın öyle ki motor devri sizin dönüş için yaptığınız frenlemeye uyumlu olsun. Bu çok iyi debriyaj talimi ister ve zaman alır fakat sizin iz frenlemeniz esnasında vites küçültmenize de olanak sağlar.

Her vites küçültmede ara gazı vermek şart olmasa da bunu o kadar sıkı talim edin ki artık düşünmeden yapar hale gelin.

Çeviri kaynağı: www.sportrider.com

PERFORMANS MOTORLARDA ARKA FRENİN KULLANIMI

Performans Motorlarda Arka Fren ve Ağırlık Transferi İlişkisi


Belki de en çok yanlış anlaşılan ve kullanılan konulardan biri arka frendir. Arka fren bir çok fonksiyon için kullanılabilen bir mekanizmadır. Bazıları arka freni hiç kullanmazken bazıları da fazla kullanırlar. İdeal olan bu iki aşırı tutumun ortalarında bir yerde olmalıdır. Durmak açısından az bir kontrolü olan arka fren hassas bir tarzda size birçok avantajlar sağlar.


Bu hassas kullanım avantajlarını edinmek için önce arka freninizin tutuş şeklini, sertliğini veya yumuşaklığını iyi tanımış olmalısınız. Yine ağırlık transferinden ne kadar etkilendiğini de bilmek durumundasınız. Önce freninizin çalıştığından ve doğru ayarlanmış olduğundan emin olunuz. Fren pedalı ile ayağınızın altında rahat bir sürüş pozisyonunda oturtuyorken birkaç milimetre, açıklık olmalıdır. Bu ayağınızın farkında olmadan frene basar durumda kalmasını engelleyeceği gibi diğer taraftan kolay erişimini sağlar. Boş bir park yerinde sadece arka freni kullanmayı talim ediniz. Şayet teker kilitlenirse motosiklet durana kadar bırakmayınız(kilitli kalsın). Freni kayarken bırakırsanız-genellikle ön ve arka teker bir hat üzerinde değildir- motor sizi hızla yere vurabilir. Bu, sadece arka fren talimini hem debriyaj çekiliyken ve hem de bırakılı iken yapınız. Debriyaj bırakılıyken ve motor tekeri iterken kontrol daha fazla olur ve kilitlenme-kayma riski daha azdır. Arkanın nasıl çöktüğüne dikkat edin. Frenler sıkılıyken swingarmın geometrisi motoru aşağı çeker.

Şimdi eşitliğe birde ön freni ekleyelim, burada göreceksiniz ki ne kadar fazla ön fren uygularsanız o kadar arka frenin kontrolü zorlaşmaktadır. Arkanın kilitlenmesi bu durumda daha kolay olacaktır çünkü öne doğru olan ağırlık transferi arka teker üzerindeki yükü azaltacaktır. Bazı yarışçılar arkayı hiç kullanmaz öyle ki arka havadadır çoğu zaman ve tabi arka fren etkisizidir bu durumda. Caddelerdeki temel duruşlarda ise ön fren ağırlıklı olarak arka frende birlikte kullanılır. Arka freni hafifçe kullanmak çekim merkezini aşağı indirir, duruma bir denge getirir ve sizin panik duruşlarınızda frenlemenizi daha sert yapabilmenizi sağlar. Durum uygunsa arka frene ön oturmadan önce yarım saniye kadar dokunmak işlemi daha düzgün yapacaktır.


Kendinizi geniş bir dönüş yaparken süratiniz biraz fazla yada kapanan bir dönüşte buldunuz diyelim. Gazı kapamak ve ön freni uygulamak önü çok kolay yükleyecektir, muhtemelen yüklenme lastiğin yeri tutma gücünü aşacak ve kaza olacaktır. Halbuki aynı durumda gazı bir kararda tutup küçük bir miktar arka frene basmak yeterli sürati kesecek ve hattınızı kapatmanıza yardım edecektir. Arka fren, hızınızı ayarlamakta gazdan ve/veya ön frenden daha iyidir. Debriyaj bırakılmış ve gaz sabit tutulu sadece pedalla çok fazla kontrolünüz olduğunu göreceksiniz. Bu durum bilhassa yokuş aşağı dönüşlerde etkindir. Yokuş aşağı dönüşlerde gazın hafifçe muhafaza edilmesi bile motorun hızlanmasına sebep olacaktır. Arka fren kolayca bu durumu kontrol altına alır ve sizin önün aşırı yüklenmesini önlemede gazı rahat kullanmanızı sağlar.

İlave olarak yukarıdaki teknik biçimsiz gaz tepkilerini veya motor frenini minimuma indirir. Şayet hızınızı gaz ile ayarlamıyorsanız her iki özellik içinde endişe etmenize gerek kalmaz. Bu durum sizin dönüş süratinize ya da dönüş diğer yarısında ne olduğuna daha fazla zihinsel yoğunlaşmanızı sağlar. Tüm bu durumlar içinde dikkate alınması gereken bir şey, gazı iyice açmak fakat frenlemeyi de devam ettirmenin fren balatalarını hızla tüketeceği ve size freni bıraktığınızda ileri doğru bir sıçrama yaptıracağıdır.


Genelde yol tutumu ne kadar az ise arka fren o oranda fazla kullanılmalıdır. Kaygan bir zeminde ön fren çok çabuk kilitlenecektir, ağırlığın öne aktarım hızı yetersiz kalacaktır. Buna karşın ise arka tekerde ağırlık daha fazla kalacaktır ve buda yol tutumu demektir. Bu yol tutumunu kendi avantajınıza kullanmalısınız. Bütünde ise arka frende ıslak zeminde ön fren gibi çabuk kilitleyecektir. Bu sebeple kuru zemine kıyasla ıslak zeminde daha az frenleme gücünüz olduğunu unutmayın.

Son olarak yokuş aşağı dönüşlere girişler daha çok bilinmeyen durumları ortaya koyar. Yokuş aşağı sürüşlerde ön tekere normalden daha fazla bir ağırlık transferi olur. Bu arka freni daha az faydalı bir duruma sokar. Fakat diğer taraftan bu durum size ilave bir kararlılık sunacak yerdir. Bu durumun içine biraz arka freni sokmak yokuş aşağı giden motorun hareketlerinde, ön frenden biraz fedakârlık edip arka freni daha fazla kullanmanız gerektiğinde sizin lehinize bir durum yaratacaktır. Burada sizin ve motorunuzun lehinize olabilecek durumları talimler yaparak deneyin.

Çok önemli bir nokta; çok fazla zihinsel yoğunlaşma istiyor ya da kilitlerim düşüncesiyle arka freni ihmal etmeyin. Arka freni doğru kullanmak talim ister fakat bir gün bu talimler olumlu sonuçlarını verecektir. Sadece arka frene aşırı bel bağlamayınız ama hız ayarlamaya ve şasenin dengesine katkısı olduğunu sadece duruş için kullanılan bir alet olmadığını da bilin.

Çeviri kaynağı: www.sportrider.com